Borderline kenmerken

Hoewel dit inzicht is veranderd, is de naam borderline blijven bestaan

In de wereld van de psychiatrie wordt het een ‘borderline persoonlijkheidsstoornis’ (BPS) genoemd, een aandoening waarbij de patiënt zich op een borderline (grens) bevindt. Vroeger veronderstelde men namelijk dat deze stoornis zich in het grensgebied tussen neurose (structureel ineffectief omgaan met problemen) en psychose (contactverlies met de werkelijkheid) bevond.  Emotieregulatiestoornis zou een betere naam zijn, is tegenwoordig de mening van veel psychiaters.

Borderline kenmerken

Wat is borderline?

Iemand met borderline kenmerken heeft een laag eigenwaardegevoel en de neiging tot extreme oordelen. In relaties is het voor een borderliner vaak ‘alles of niets’. Een vriend of partner is dan meestal eerst ‘alles’ (en wordt dus geїdealiseerd) en vervolgens ‘niets’. Stemmingen kunnen zonder aanleiding zomaar omslaan. Patiënten met borderline kenmerken kunnen wel onderling verschillen: de stoornis kan zich gematigd tot heftig manifesteren en er is bovendien een verschil tussen mensen met een introvert en een extravert karakter. Voor sommige mensen met borderline kenmerken is er redelijk mee te leven, terwijl andere patiënten extreem last hebben van borderline kenmerken en bijvoorbeeld suїcidaal zijn of in het ergste geval last krijgen van psychoses. In de meeste gevallen heeft borderline een negatieve invloed op het werk, het gezinsleven en de identiteit van de persoon die eraan lijdt.

Borderline kenmerken

Symptomen die mogelijk optreden bij een borderline persoonlijkheidsstoornis zijn:

  • Instabiel en vertekend zelfbeeld (bijvoorbeeld jezelf heel lelijk vinden), instabiele relaties en instabiele emoties
  • Impulsiviteit met mogelijk zelfbeschadiging, door bijvoorbeeld extreme eetbuien, drugs- of alcoholmisbruik, risicovolle seks of overdreven grote financiële uitgaven
  • Automutilatie: zelfbeschadiging, zoals zichzelf snijden
  • Suїcidaal gedrag of dreigen met zelfmoord
  • Dissociatie: weg zijn uit de realiteit of dingen doen op de automatische piloot, wanneer de stress te groot wordt
  • Gevoel van leegheid
  • Verlatingsangst en eenzaamheid
  • Korte psychoses of paranoїde ideeën
  • Wisselende stemmingen, bijvoorbeeld van heel vrolijk naar heel verdrietig
  • Woedeaanvallen of (vooral bij mannen) agressie: op die manier raakt een borderliner gemakkelijk verzeild in vechtpartijen.

Deze borderline kenmerken treden niet allemaal tegelijk of bij elke patiënt op, maar zijn een mogelijkheid als iemand de aandoening borderline heeft. De symptomen duren vaak niet langer dan één uur tot maximaal een dag.

De oorzaak van borderline

Zowel genetische aanleg als omgevingsfactoren kunnen de oorzaak zijn van borderline kenmerken, die zich voor het eerst openbaren bij jongvolwassenen, zowel bij mannen als vrouwen. De ziekte is op zijn hoogtepunt in de leeftijd tussen de twintig en dertig jaar. De kans op borderline kenmerken is groter wanneer je naaste familieleden hebt met dezelfde ziekte. Voor wat betreft de invloed van de sociale omgeving: veel patiënten melden seksueel misbruik of emotionele verwaarlozing tijdens hun jeugd, met hechtingsproblematiek tot gevolg.

Hoe moet je borderline behandelen?

Voor mensen met borderline kenmerken is langdurige gedragstherapie nodig. Mogelijk worden ook medicijnen zoals antidepressiva of antipsychotica voorgeschreven. Patiënten met borderline kenmerken varen in ieder geval wel bij een gestructureerd leven. Vanaf het veertigste levensjaar zwakt de stoornis vaak vanzelf af en worden de emoties stabieler. Een deel van de patiënten geneest zelfs van de stoornis.